Kazakistan’da dün anayasada değişik için referandum düzenlendi. Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu tarafından yapılan açıklamaya göre, ülkede ve yurtdışında kurulan toplam 10 bin 12 sandıkta sayım işlemleri sona erdi.
11 milyon 734 bin 642 seçmenden 7 milyon 986 bin 293’ünün oy kullandığı referanduma katılım oranı yüzde 68,06 oldu. Seçmenin yüzde 77,18’i anayasa değişikliklerine “evet” yanıtını verirken, yüzde 18,66’sı ise “hayır” dedi.
PARLAMENTONUN YETKİSİ ARTACAK
“Süper başkanlık” yönetim sisteminden “güçlü parlamentolu başkanlık” sistemine geçişi öngören anayasa değişikliklerine göre, cumhurbaşkanı görev süresi boyunca herhangi bir partiye üye olamayacak. Cumhurbaşkanının yakın akrabaları üst düzey devlet görevi ve yarı kamu sektöründe yöneticilik yapamayacak. Anayasa Mahkemesi başkanı ve hakimler, Yüksek Mahkeme Başkanı ve hakimler, Merkez Seçim Komisyonu başkanı ve üyeleri, Yüksek Denetim Odası başkanı ve üyeleri, kolluk kuvvetleri, askeri personel, milli güvenlik kurumu çalışanlarının siyasi partilere ve sendikalara üyeliği yasaklanacak.
Anayasa değişikliklerine göre, parlamentonun 49 koltuklu üst kanadı senatoya cumhurbaşkanı tarafından atanan 15 milletvekili sayısı 10’a indirildi. Bunlardan 5’i Kazakistan Halk Asamblesi tarafından önerilecek. Parlamentonun alt kanadı olan mecliste ise milletvekili sayısı 107’den 98’e indirildi. Meclise milletvekilleri için karma seçim sistemi getirildi.
Parlamento, cumhurbaşkanının itiraz ettiği kanunları bir ay içinde yeniden tartışacak ve oy kullanacak. Bu süreye uyulmadığı takdirde cumhurbaşkanının itirazı kabul edilmiş sayılacak. Meclis ve senatonun toplam üye sayısının 3’te 2’si cumhurbaşkanının itirazına karşı çıkarsa cumhurbaşkanı bir ay içerisinde yasayı imzalayacak. Yeni anayasaya göre, kanunları kabul etme yetkisi sadece parlamentonun alt kanadı mecliste olacak.
Kabul edilen yeni kanuna göre meclise Yüksek Denetim Odası tarafından yılda 2 kez devlet bütçesinin uygulanmasıyla ilgili rapor sunulacak.
ANAYASA MAHKEMELERİ 11 HAKİMDEN OLUŞACAK
Değişikliklere göre, Anayasa Konseyi, Anayasa Mahkemesi olarak değişecek. Anayasa mahkemesi 11 hakimden oluşacak ve 6 yıllık süreyle seçilecek. Cumhurbaşkanı, Mahkeme başkanını senatonun onayı ile atayacak.
Ombudsmanla ilgili maddenin eklendiği yeni anayasaya göre, ombudsman tamamen bağımsız olarak vatandaşların hak ve özgürlüklerini teşvik edecek. Ombudsman görev süresi boyunca ağır suçlar hariç tutuklanmayacak.
Anayasa kanunun kabul edilmesiyle terör suçları ve diğer ağır suçlar için istisnai bir ceza olarak kanunla belirlenen idam cezası tamamen kaldırıldı. Ayrıca, Kazakistan’ın kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in statüsüyle ilgili norm çıkarıldı.
Kazakistan’da Ocak’ta akaryakıt fiyatları zamlarının protesto edilmesiyle çıkan olayların ardından ülke yönetimi geniş çaplı reformlara gitme kararı almıştı.